Muzeum Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie zaprasza w ramach XXIII Festiwalu Nauki na wykład dr hab. Tomasza Pospiesznego z Pracowni Chemii Mikrobiocydów Wydziału Chemii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Historia promieniotwórczości rozpoczyna się wraz z uznaniem uranu za pierwiastek chemiczny przez Martina Heinricha Klaprotha, który ogłosił to w 1789 roku. Przeszło sto lat później w 1895 roku Wilhelm Conrad Röntgen prowadził badania nad promieniowaniem katodowym, w wyniku czego odkrył zagadkowe promieniowanie X. Był to punkt zwrotny do dalszych odkryć. Rok później Antonie Henri Becquerel badając promieniowanie X, przez przypadek odkrył tajemnicze promieniowanie emitowane przez uran. W 1897 roku John Joseph Thomson zaintrygowany promieniowaniem katodowym stwierdził, że są to cząstki i jako pierwszy określił stosunek ich ładunku do masy. Nazwał je elektronami – pierwszą cząstką elementarną. Kolejne odkrycia potoczyły się lawinowo. W 1899 Ernest Rutherford z Kanady orzekł, że uran emituje dwa rodzaje promieniowania – ciężkie, dwudodatnio naładowane jądra atomów helu oraz lekkie i bardzo przenikliwe elektrony. Nazwał je odpowiednio promieniowaniem alfa (α) i beta (β). Rok później Rutherford wraz z Frederickiem Soddy’m sformułowali pierwszą teorię przemian promieniotwórczych. W tym samym roku Paul Ulrich Villard zidentyfikował trzeci rodzaj promieniowania – bardzo przenikliwy, który nazwał promieniowaniem gamma (γ).

W 1911 roku Rutherford badając rozproszenie cząstek α odkrył jądro atomowe. Teraz naukowcy zaczynają patrzeć na atom zupełnie inaczej. Z wolna dostrzegają potęgę jaka może w nim tkwić. W 1913 Kazimierz Fajans, niezależnie od Soddy’ego podał regułę przesunięć. Rodzi się teoria izotopów, którą eksperymentalnie potwierdziła Stefania Horowitz.Kolejne niezwykle ważne odkrycie dokonane przez wspomnianego kanadyjczyka przypadło na 1919 rok, kiedy przeprowadził pierwszą sztuczną reakcję jądrową: przekształcił atomy azotu w atomy tlenu.

Również niezwykle owocne w odkrycia przypadły na lata trzydzieste ubiegłego stulecia. W 1932 roku James Chadwick odkrył neutron, a John Cockcroft i Ernest Walton przeprowadzili pierwszą reakcję jądrową z użyciem protonów w akceleratorze. Carl Andersen odkrył dodatni elektron czyli pozyton. W 1934 roku Irène i Frédéric Joliot-Curie bombardując cząsteczkami α folię aluminiową otrzymali radioaktywny fosfor. Odkryli wówczas sztuczną radioaktywność. Kiedy w 1939 roku Otto Hahn i Fritz Strassmann dokonali rozszczepienia jądra atomowego, a Lise Meitner i jej siostrzeniec Otto Robert Frisch podali prawidłową interpretację tego doświadczenia ludzkość weszła w erę potęgi atomowej.